بانک مرکزی «تالار دوم بازار ارز تجاری» را فعال کرد

تسهیل بازگشت ارز یا منشا رانت جدید؟

بانک مرکزی با ابلاغ بخشنامه‌ای خبر از راه‌اندازی قریب‌الوقوع تالار دوم در مرکز مبادله ارز داد؛ مقام‌های سیاست‌گذار هدف این اقدام را تسهیل بازگشت ارز صادرکنندگان خرد و شفاف‌سازی عرضه و تقاضا اعلام کرده‌اند، اما کارشناسان نسبت به امکان شکل‌گیری رانت و ناکارآمدی در اجرا هشدار می‌دهند.
تاریخ: 26 مرداد 1404
شناسه: 152

در تازه‌ترین تصمیم سیاست‌گذار پولی، بانک مرکزی اعلام کرده که تالار دوم بازار ارز تجاری در مرکز مبادله ارز فعال خواهد شد تا صادرکنندگان خرد و واردکنندگان مجاز بتوانند ارز خود را در سازوکاری مبتنی بر عرضه و تقاضا عرضه کنند؛ هدف اعلام‌شده، کاهش صف‌های تخصیص ارز و افزایش سرعت بازگشت درآمدهای ارزی به اقتصاد رسمی است. مقام‌های مسئول می‌گویند جزئیات مکانیزم قیمتی و نحوه ثبت‌نام مشمولان به‌زودی ابلاغ خواهد شد.

معاون وزارت صنعت نیز از تشکیل کمیته‌ای برای هماهنگی اجرای این سازوکار خبر داده و تأکید کرده است که فعال‌سازی تالار دوم باید به گونه‌ای انجام شود که منافع صادرکنندگان واقعی تأمین و امکان سوءاستفاده کاهش یابد. این در حالی است که برخی رسانه‌ها و تحلیل‌گران عنوان کرده‌اند اگر ناظران قوی و شفافیتی قیمتی وجود نداشته باشد، راه‌اندازی تالار دوم می‌تواند به ایجاد رانت‌های تازه و تشدید اختلاف نرخ‌ها در بازارهای مختلف بینجامد. 

بازار و فعالان اقتصادی واکنش مختلطی نشان داده‌اند: عده‌ای از صادرکنندگان خرد ابراز امیدواری کرده‌اند که فرایند بازگشت ارز سریع‌تر و دسترسی به ارز برای واردکنندگان تسهیل شود؛ در مقابل، برخی کارشناسان بازار ارز هشدار می‌دهند که اگر قیمت‌گذاری در تالار دوم به‌گونه‌ای باشد که فاصله زیادی با نرخ بازار آزاد داشته باشد، انگیزه برای استفاده از کانال‌های غیررسمی و ایجاد صف‌های جدید افزایش خواهد یافت.

تالار دوم بازار ارز می‌تواند در صورت طراحی و ناظر مناسب، گامی مؤثر برای تسهیل بازگشت ارز و کاهش صف‌های تخصیص باشد؛ اما شفافیت قیمتی، مکانیزم تعیین نرخ و نظارت دقیق برای جلوگیری از شکل‌گیری رانت‌ها و نابرابری‌های جدید، شرط لازم اجرای موفق است.