با وجود ظرفیت‌های گسترده تولیدی و موقعیت ژئو‌اکونومیک ممتاز، سهم ایران از تجارت جهانی تنها سه‌دهم درصد است. یحیی آل‌اسحاق، رئیس اتاق مشترک ایران و عراق، ریشه این عقب‌ماندگی را در برداشت‌های نادرست از مفهوم تجارت و بی‌توجهی به پیوند آن با امنیت و توسعه می‌داند.
آل‌اسحاق با اشاره به اینکه تجارت یکی از شاخص‌های اصلی توسعه‌یافتگی کشورهاست، گفت: در کشورهای پیشرفته، ۸۰ درصد درآمد ملی از محل تجارت و خدمات بازرگانی تأمین می‌شود، اما در ایران این نسبت بسیار پایین است. او افزود: «ایران با توجه به جمعیت و ظرفیت تولیدی خود باید دست‌کم یک درصد از تجارت جهانی را در اختیار داشته باشد، در حالی که سهم فعلی کشور کمتر از سه‌دهم درصد است.»
به گفته او، در حالی که کشورهای همسایه ایران بیش از ۱۲۰۰ میلیارد دلار مبادلات تجاری دارند و این رقم در مقاطعی به ۲۸۰۰ میلیارد دلار نیز رسیده، سهم ایران از این بازار کمتر از ۱۵ میلیارد دلار است. آل‌اسحاق تأکید کرد: «ایران می‌تواند تا ۳۰۰ میلیارد دلار از بازار منطقه را در اختیار گیرد، اما نگرش اشتباه به تجارت مانع از تحقق این ظرفیت شده است.»
عضو هیات نمایندگان اتاق تهران،افزود: «پس از انقلاب، تجارت به‌عنوان فعالیتی غیرمولد و ضد‌ارزش شناخته شد و همین ذهنیت غلط باعث عقب‌ماندگی کشور در عرصه اقتصاد و سیاست منطقه‌ای شده است. در حالی که رابطه میان تجارت، امنیت و توسعه خطی و مستقیم است و بدون گسترش مبادلات تجاری، توسعه و امنیت اقتصادی پایدار به دست نمی‌آید.»
آل‌اسحاق با انتقاد از نبود نگاه علمی و روزآمد در سیاست‌گذاری‌های تجاری گفت: «افزایش تجارت به معنای تقویت اشتغال، فناوری، رقابت و بازاریابی است، نه تهدیدی برای تولید.» او الگوی چین را نمونه‌ای از رویکرد درست به تجارت دانست و یادآور شد: «چین با سیاست‌های هوشمند تجاری توانست ۸۰۰ میلیون نفر را از فقر خارج کند و اکنون ۱۴ درصد صادرات و ۱۱ درصد واردات جهانی را در اختیار دارد».
تجار بدون هوش مصنوعی حذف خواهند شد
رئیس اتاق مشترک ایران و عراق هشدار داد: «اگر تجار ایرانی از ابزارهای فناوری و هوش مصنوعی استفاده نکنند، از صحنه تجارت حذف می‌شوند. بخش عمده‌ای از تجارت جهانی امروز در بستر دیجیتال و پلتفرم‌های آنلاین انجام می‌شود. تجار باید یاد بگیرند چگونه از این ابزارها برای مذاکره، بازاریابی و حتی حل مشکلات بانکی استفاده کنند.»
او در پایان تأکید کرد: «دانشگاه‌ها و نهادهای پژوهشی باید به کمک تجار بیایند تا شیوه‌های جدید بازاریابی و تجارت بین‌المللی در ایران به‌کار گرفته شود. اگر نگرش سنتی به تجارت تغییر نکند، عقب‌ماندگی ایران از بازارهای جهانی تداوم خواهد داشت».
توصیه‌های فوری برای فعالان اقتصادی
- از پلتفرم‌های آنلاین و ابزارهای هوش مصنوعی برای بازاریابی و مذاکره تجاری استفاده کنید.
- مطالعه و الگوبرداری از تجارب موفق کشورهایی چون چین، ترکیه و کره جنوبی را در دستور کار قرار دهید.
- ارتباط خود با نهادهای آموزشی و دانشگاهی را برای یادگیری شیوه‌های نوین تجارت تقویت کنید.